Waarom doe je zo?

Weet jij, waarom je bepaalde keuzes maakt? Waarom geef je je kind zakgeld, of waarom niet? Waarom eet je aan tafel? Of waarom eet je voor de televisie? Waarom ga je alleen op vakantie, of waarom niet? Waarom schaf je een huisdier aan, of waarom niet? Waarom breng je je kind naar school in plaats van het alleen te laten gaan? Of waarom laat je het alleen naar school gaan? En … wanneer is het ‘kantelpunt’, en waarom? 

Waarden, normen en overtuigingen

Dit heeft alles te maken met onze waarden, normen en overtuigingen. Deze bepalen hoe we met elkaar omgaan en welke keuzes we maken. Deze bepalen onze richting.

Waarden

Wat zijn waarden eigenlijk? Een waarde is iets, wat je heel belangrijk vindt in het leven, zoals bijvoorbeeld vrijheid, verantwoordelijkheid, vertrouwen of ontwikkeling. Het geeft richting aan je leven. Het geeft betekenis aan de dingen die je doet. Het maakt het leven ‘waarde’vol.

Neem als voorbeeld je kind zelf naar school laten gaan. Waarom doe je dat? Waarschijnlijk (afgezien van het gemak 😉 ), omdat je het belangrijk vindt dat een kind zelfstandig wordt. Jij wilt, dat het leert om onafhankelijk te zijn van jou, en dat het zich zelf kan redden. Een andere waarde, die ook een rol speelt, is ‘veiligheid’. Als de situatie nog te ingewikkeld is voor je kind staat de waarde veiligheid boven zelfstandigheid. Je hebt liever dat het veilig aankomt, dan dat het al zelfstandig naar school gaat en risico’s loopt. Je schat de risico’s in en maakt een keuze op grond van je waarden.

En om even terug te komen op ‘het gemak’ van je kind alleen laten gaan: dat kan ook een waarde zijn. Misschien vind jij je eigen vrijheid heel erg belangrijk, waardoor je de keuze maakt om je kind zelf te laten gaan. Goed dus, om hier bewust over na te denken. Welke waarde speelt de hoofdrol.

Een ander voorbeeld: Jij vindt respect heel belangrijk. Maar je vindt vrijheid (van meningsuiting) ook heel belangrijk. Je kind ziet op straat een dikke mevrouw lopen en zegt luid: ‘Kijk eens mam, wat een dikke mevrouw’. Wat vind je hiervan? Mag het kind dit zeggen, terwijl de mevrouw het kan horen, of vind je dat respectloos. Het kind spreekt zijn mening uit (zonder te schelden), en de mevrouw kan het horen. Jouw reactie zal afhankelijk zijn van welke waarde overheerst.

Zo wordt alles wat we doen uiteindelijk bepaald door onze waarden, en de prioriteit die we er aan geven.

Het belang voor jezelf

Het is niet alleen belangrijk bij het maken van weloverwogen keuzes, het is ook belangrijk voor jezelf als persoon. Het bewust zijn en versterken van je eigen waarden vergroot vaak je gevoel van eigenwaarde. Je staat echt ergens achter, en daar word je sterker van. Je weet, waarom je iets doet. Als je geen samenhangende waarden hebt, kun je sneller in verwarring raken. Je hebt geen richting. Je weet dan misschien niet wat je moet doen, of je loopt met de massa mee.

Normen

Wat zijn normen? Normen zijn de regels die voortvloeien uit de waarden. Het zijn ongeschreven verplichtingen of verwachtingen waaraan je dient te voldoen. Zo is de norm ‘je mag niet liegen’ een voortvloeisel van de waarde eerlijkheid. En onder de norm ‘je mag niet stelen’ ligt de waarde respect. Zo worden de normen bepaald door onze waarden.

Overtuigingen

Dan hebben we ook nog overtuigingen. Iedereen heeft zijn overtuigingen. Deze zijn ontstaan uit de normen en waarden. Het zijn ideeën en gedachten die we hebben over onszelf, de ander en de wereld. Ze vormen een samenhangend geheel van onze persoonlijke (unieke) ervaringen, onze waarden, en onze gevoelens. We hebben ze in de loop van ons leven eigen gemaakt. Soms zijn ze voor je bekend. Je doet wat je hebt afgesproken bijvoorbeeld, want: ‘afspraak is afspraak’.  (De waarde die hieronder ligt is betrouwbaarheid.) Maar soms zijn je overtuigingen niet bij je bekend. Dan kun je je afvragen: Waarom doe ik zo? Wat zit er onder? Je kunt dan op zoek gaan naar automatische gedachten.  Het is belangrijk om ze te ontdekken, zodat je ze ‘onder de loep’ kunt nemen. Is het waar wat ik denk? Helpt het mij, of werkt het tegen?

Moraal van het verhaal: Bewustwording helpt je verder.

Herken jij bij jezelf ook bepaalde overtuigingen? Helpen ze je verder of werken ze tegen? Wat ga je er mee doen?