Trauma, wat ‘moet’ je er mee?
Vandaag heb ik een trainingsdag gehad over trauma. Ik deel graag wat gedachten hierover met jullie,
Wat is trauma
Trauma is niet te vangen in bepaalde ‘scores’. Het is niet zo, dat een bepaalde situatie voor iedereen een trauma oplevert. En je kunt ook niet zeggen dat iets geen trauma kan opleveren als jij (of wie dan ook) bepaalt dat het ‘niet zo erg is’.
Ervaren
Of iets een trauma wordt hangt af van hoe de persoon zelf het ervaart. Een trauma krijg je als je iets negatiefs meemaakt wat zich ‘in je nestelt’ als het ware. Als je later dan iets bepaalds ziet, ruikt, proeft, voelt of hoort kan dat er voor zorgen dat je in één keer terugbent bij die bepaalde ervaring. Zo kan een kind bij wijze van spreken extreem gedrag vertonen als hij een dranklucht ruikt, doordat hij bijvoorbeeld mishandeld is door zijn dronken vader. Of alleen maar een rode trui hoeft te zien waardoor hij ‘ontspoort’, omdat hij iets pijnvols heeft meegemaakt in bijzijn van iemand met een rode trui. Dat zijn dan triggers waardoor er bij het kind iets ‘aan gaat’. Er gaan zogezegd alarmbellen rinkelen terwijl er in feite niets aan de hand is.
Onwenselijk gedrag
Een kind kan ‘onwenselijk‘ reageren door bepaalde triggers. Dat kan boosheid en agressie zijn (maar ook zich terugtrekken en ‘zich afsluiten’). Nu wil ik niet zeggen, dat je overal een trauma achter moet zoeken, maar het is wel belangrijk om te beseffen, dat er soms weinig voor nodig is om gedrag uit te lokken, en dat je niet altijd weet hoe dat komt. Ik weet wel, dat een kind niet boos wordt om het boos worden. Er is altijd een oorzaak voor. Het is een onvermogen om met bepaalde dingen om te gaan. Moet je dat negatieve gedrag dan maar toestaan? Natuurlijk niet. Negatief gedrag mag niet getolereerd worden, maar het maakt wel verschil of je het kind als een ‘rotjoch’ bestempelt, of dat je het ziet als een kind dat geen raad weet met zijn emoties, een kind dat hulp nodig heeft.
Volwassenen en kinderen
En dit geldt natuurlijk voor zowel kinderen als volwassenen. Ook volwassenen kunnen getriggerd worden door iets, waardoor ze niet meer ‘normaal’ kunnen functioneren.
Met kinderen is het echter nog iets ‘problematischer’, omdat hun ‘volwassen brein’ nog niet goed ontwikkeld is. Het brein van een volwassene is volgroeit, zodat hij, als hij iets traumatisch meemaakt, kan teruggrijpen op zijn volwassen brein. Trauma bij kinderen staat de ontwikkeling van het volwassen brein echter in de weg.
Het primaire brein
Trauma werkt op het primaire brein (wat als eerste aangelegd wordt). Vanuit dat primaire brein worden primaire taken uitgevoerd. Denk hierbij aan baby’s die alleen nog maar kunnen huilen, plassen, poepen e.d.; primaire ‘acties’. Dit primaire brein (ook wel reptielenbrein genoemd) zorgt ook voor de vecht- vlucht-, en freeze reacties in bedreigende situaties. Er wordt dus niet gedacht, er wordt alleen maar gereageerd in een split second. Normaal gesproken kun je je weer herstellen na deze ‘primaire actie’. Je volwassen brein neemt het over, en je beslist dat deze situatie helemaal niet gevaarlijk is bijvoorbeeld, waardoor je weer kunt ontspannen. Bij trauma blijf je hangen in het primaire brein. Je kunt niet meer nadenken.
Je kunt een trauma eigenlijk zien als een blauwe plek. Met een trui erover zie je er niets van, maar als iemand er op drukt reageer je direct (en waarschijnlijk niet zo vriendelijk). Het is pijnlijk en het ‘doet iets’ met je.
Traumatische ervaringen
Iedereen heeft in zijn leven wel traumatische dingen meegemaakt. Dat kan gaan om een ziekenhuisopname, verlies van geliefden, een ongeluk, mishandeling, pesten, enz. Zelfs een verhuizing kan traumatisch zijn. Het hangt er helemaal van af wat het met je doet, en hoe je er mee omgaat. En het kan zelfs iets positiefs uitwerken.
Maar als het resulteert in onwenselijk gedrag, op wat voor gebied dan ook, en als het je leven verstoort, dan heb je hulp nodig.
Gelukkig zijn er goede behandelmethodes voor de verwerking van trauma’s, denk bijvoorbeeld aan EMDR (zie deze website). Daar heb ik wel positieve resultaten van gehoord.
Bovenal is het belangrijk om kinderen/mensen die (traumatische) pijn ervaren met liefde tegemoet te treden. Dat is altijd de basis. Veroordeel een kind en volwassene niet, maar wees je er van bewust dat er altijd een oorzaak is. Van daaruit kun je de ander helpen, op wat voor manier dan ook.
Vraag: voel jij zelf wel eens dat je reageert vanuit je ‘reptielen’brein? Begrijp je dan wat je doet?
Geef een reactie