Leestijd: 6 minuten

Omdenken

Je hebt er vast wel eens van gehoord: Omdenken.

En als je er nog nooit van gehoord hebt kun je er nu over lezen 😉   (Als je er uitgebreid over wilt lezen, ga dan naar de website van Omdenken. Het voert te ver om er hier tot in detail over te vertellen.) (Ik heb het trouwens ook al eerder aangehaald; in dit blog over tegengesteld reageren.)

In ‘Omdenken is stom’, Omdenken door kinderen, staat het als volgt omschreven:

Omdenken is een manier van denken waarmee je van een probleem een mogelijkheid maakt. Bij omdenken werk je het probleem niet weg, je lost het ook niet op, maar je gebruikt het om er een nieuwe situatie mee te creëren Je zou ook kunnen zeggen: door niet ja-maar tegen het probleem te zeggen (verzet), maar ja-en (acceptatie), gebruik je het probleem in je eigen voordeel. Maak je van een vijand een bondgenoot. Van een ramp een kans. Van een probleem een mogelijkheid.

Ik vind Omdenken zó’n mooie manier om met problemen om te gaan! Niet dat al je problemen er als sneeuw voor de zon mee verdwijnen, maar wel om er op een meer ontspannen, open, eerlijke en humorvolle manier naar te kijken. En soms zijn de problemen dan toch zomaar ‘opgelost’ (het is geen probleem meer).

Berthold Gunster

De bedenker van ‘Omdenken’ is Berthold Gunster. Hij heeft diverse boeken geschreven over Omdenken, en hij heeft al meerdere theaterprogramma’s gedaan. Ik ben afgelopen zaterdag weer naar een theatervoorstelling van hem geweest. En het was weer geweldig! Er zat weer veel humor in verwerkt, maar ook zeer wijze woorden, kwetsbare voorbeelden, nuchterheid en interactie. En tegenwoordig ook ‘speelse’ muziek en zang erbij. Ik heb genoten.

Oplossen (‘vastdenken’) tegenover  Omdenken

 

Berthold zet ‘oplossen’ tegenover  ‘omdenken’. Als je een probleem hebt wil je het vaak zo snel mogelijk oplossen. En wat gebeurt er dan vaak: we gaan ‘vastdenken‘, zoals Berthold het noemt. Met ‘vastdenken’ maak je het probleem vaak alleen maar erger. Hij vergelijkt het met een auto die vast zit in de modder. Hoe meer gas je geeft om eruit te komen, des te dieper kom je vast te zitten. In een alledaags voorbeeld: als je je kind verbiedt te roken, zal hij dan inderdaad niet gaan roken? Als jij het verbiedt, wordt het alleen maar spannender. Een ander voorbeeld: je kind verveelt zicht, jij komt met allerlei ideeën en oplossingen aan. Zegt je kind dan: ‘dank je wel, goed idee, dat ga ik doen?’ Ik heb het nog nooit meegemaakt. Ze hebben altijd tegenwerpingen. Hoe harder jij je best doet, hoe harder zij er tegenin gaan. Laat het los; laat ze zich vervelen. Als jij iets voor hen gaat bedenken, hoeven ze zelf niet meer na te denken. Dan leren ze het nooit.

Straffen/belonen, of…

In geval van opvoeding (waar hij het veel over heeft) straf je of beloon je vaak je kind om hem te laten doen (of laten) wat jij wilt. Dit werkt echter vaak niet, of maar tijdelijk. Je kunt het beter omdenken. Hij noemde als voorbeeld een kind wat niet met bestek wilde eten, maar altijd met z’n handen at. Je kunt je kind straffen als het met de handen eet, of je kunt het belonen als het gelukt is met bestek te eten, maar deze meest gebruikte manieren leveren vaak niet het gewenste resultaat op. Deze ouders kozen er voor om hem ’tegemoet’ te komen: één dag in de week werd uitgeroepen als de dag waarop er met je handen gegeten werd. Ze gingen die dag dus allemaal met hun handen eten in plaats van met bestek. Dat resulteerde er uiteindelijk in, dat hun kind de andere dagen wel met bestek ging eten.

Begrip

In eerste instantie heb je misschien het gevoel dat je je ‘gewonnen’ geeft. Maar als je je even in het kind verplaatst, dan is het eigenlijk alleen maar heel liefdevol. Het kind had er gewoon moeite mee om niet met zijn handen te eten, en daar hebben ze begrip voor opgebracht, en ze  zijn hem dus tegemoet gekomen. Eigenlijk is dat – in mijn eigen woorden – erkenning geven. En als je eerst erkenning geeft (oprecht), dan komt er ruimte bij de ander. (Dat is mijn verklaring voor dit ‘fenomeen’.)

Niet op te lossen

Berthold zegt ook – heel nuchter – dat sommige problemen gewoon niet op te lossen zijn. Als je je been gebroken hebt is dat een feit. Je kunt het niet ‘oplossen’ (ongedaan maken). Je kunt wel een manier vinden om er zo goed mogelijk mee om te gaan.

Het is dus in de eerste plaats gewoon goed en nodig om het probleem te accepteren. En soms is daar het probleem dan al mee opgelost. Want als je accepteert dat iets er is, ‘maak je er geen probleem van’. Opgelost!

Accepteren

Ook als het probleem niet is opgelost als je het accepteert, moet je toch eerst de feiten accepteren. Daarna kun je verder kijken: wat doe ik er mee? De feiten kennen is nog niet zo makkelijk: objectief kijken is een hele kunst (zie hiervoor ook mijn blog over Geweldloze Communicatie – het eerste element). Berthold noemt in één van z’n boeken een voorbeeld van een boer en een wetenschapper. Ze zien schapen staan. De boer zegt ‘Kijk, de schapen zijn geschoren’. ‘Helemaal?’ Vraagt de wetenschapper. ‘Hoe weet je dat, we zien alleen maar deze kant van de schapen.’

Wat wil ik eigenlijk

Als je de feiten helder hebt, kun je je vervolgens afvragen wat hierin ‘het probleem’ is. Problemen ontstaan namelijk doordat iets botst met wat we willen. Een feit op zich is nooit een probleem. Als je met vakantie bent in een warm land, en je verwacht er heerlijk twee weken in de zon te zitten, en het gaat twee weken regenen, dan ‘heb je een probleem’. Maar als in datzelfde land de boeren al weken wachten op regen, omdat hun oogst anders verloren gaat, dan is die regen voor de boeren juist geen probleem (het is ‘de bedoeling’, zoals Berthold het verwoordt). Het is wat ze graag willen. Het ligt dus niet aan de regen, maar aan hoe jij er tegenaan kijkt, wat jij verwacht, wat jij graag wilt.

Anders kijken

Je kunt dus leren om er anders naar te kijken. Ervaar je iets als een probleem? Kijk eerst naar de feiten. Onderzoek wat je graag zou willen, en kijk vervolgens hoe je er anders mee om zou kunnen gaan. Kan het je helpen met iets? Kun je het aanpassen, zodat je nog steeds iets krijgt wat je wilt? Berthold noemt het voorbeeld van een fles wijn waar je de kurk niet afkrijgt. Als je graag een glaasje wijn wilt, zou je dus kunnen spreken van een probleem. Echter… wat nu, als je de kurk in de fles duwt, in plaats van hem eraf te halen. Dan kun je alsnog genieten van een glaasje wijn. Het doel (je wens) is namelijk ‘wijn drinken’, en niet ‘de kurk van de fles krijgen’.

Leuke uitspraken/ervaringen

Je kunt in (o.a.) zijn boeken diverse mooie verhaaltjes en leuke uitspraken vinden. Ik noem er een paar (uit ‘Omdenken is stom’, Omdenken door kinderen).

• Is je potlood doormidden gebroken? Da’s toch mooi. Heb je er twee.
• De spoorbomen gaan vlak voor m’n neus omlaag. Dochter (4): ‘Jippie, net op tijd, nu staan we vooraan.’
• Wij zijn van de zomer van school veranderd. Mijn oudste dochter kende al zes kinderen op de nieuwe school, mijn middelste dochter (5) kende op dat moment nog niemand. Ik vond dat best zielig. Weg bij haar vriendinnen op de oude school. Dus ik vraag haar: ‘Hoe vind je het dat je in een klas komt waar je niemand kent?\ Waarop zij zegt: ‘Dat zijn allemaal vrienden die ik nog niet heb ontmoet.’
• Lauren (4): ‘Ik weet zeker dat mijn grote zus van mij houdt, want ze geeft me altijd haar oude kleren en dan moet ze zelf naar de winkel om nieuwe te kopen.’
• Ik ben dat niet kwijt. Ik heb gewoon nog niet gezocht op de plek waar het ligt.
• Je bent alleen verdwaald als je per se ergens heen wilt.
• Strenge ouders zijn ouders die nog niet zo goed kunnen opvoeden.
• Het is zondagochtend. Mijn vier kinderen van vijf en zes jaar zijn keurig in de kleren. We moeten zo dadelijk op visite. ‘Mam, mogen we nog even buiten spelen?’ Ik antwoord: ‘Alleen als jullie je kleren netjes houden.’ Een halfuurtje later staan vier piemelnaakte kinderen onder de blubber met hun kleren keurig opgevouwen in hun hand. ‘Kijk mam, we hebben onze kleren netjes gehouden.’

Ik hoop, dat je dit leuk en inspirerend vond. Het is echt de moeite waard om je er meer in te verdiepen. Je hebt ook een spel ‘Omdenken’, waarin de spelers allemaal één van de vier mogelijkheden moeten kiezen op een (soms zeer bizarre) vraag/probleem. Echt leuk om te doen met je kinderen (ook, om in gesprek te raken, en je kunt echt lachen met elkaar). Ik doe dit spel vaak bij de groepscoaching die ik geef via de POWER-methode.

Heb jij nog leuke ervaringen of uitspraken te delen? Ik hoor ze graag 🙂  (kan hieronder).

Veel ‘omdenk’plezier.